ԻՐԵԶԻՆԵ - IRESINE - ИРЕЗИНЕ

ՊատկԽնում է հավակատարազգիների ընտանիքին։ Հայրենիքը Հարավային Ամերիկան է։ Արևադարձային բազմամյա բույս է, սակայն դեկորատիվ ծաղկեգործության մեջ ախիրանթեսի նման օգտագործվում է որպես միամյա։ Բազմացվում է կտրոններով, որոնք վերցնում են ջերմատներում ձմեռող մայրակներից։ Համապատասխան պայմաններ ստեղծելու դեպքում բազմացումը կարելի է կատարել տարվա բոլոր եղանակներին։ Նույն բանը վերաբերում է նաև ախիրանթեսին։ Նեխման հնարավորությունը կանխելու նպատակով կտրոնները վերցնելուց անմիջապես հետո կտրվածքներն անպայման անհրաժեշտ է թաթախել փայտածխի փոշու մեջ։ Կտրոնները արմատակալեցնում են գետի մաքուր, լվացված ավազով լի բազմացման արկղերի մեջ։ 18—20 ջերմության պայմաններում կտրոններն արմատակալում են 7—10 օրվա ընթացքում։ Ձմեռվա ընթացքում տնտեսությունը երիտասարդ մայրակներով ապահովելու նպատակով կտրոններով բազմացումը պետք Է կատարել հուլիս-օգոստոս ամիսներին, որպեսզի դրանք հետագայում ծառայեն որպես մայրակ։ Մայրակներ կարելի Է վերցնել նաև բաց գրունտում աճող բույսերից։ Այդ նպատակի համար նախատեսված բույսերը՝ աշնանը, նախքան առաջին ցրտահարությունները, հա՛նում են հողագնդիկով և տեղափոխում 11-13 սմ-անոց թաղարների մեջ, պահպանելով ջերմատանը 20—22° ջերմության պայմաններում։ Արմատակալումից հետո ջերմությունը իջեցվում Է մինչև 15—18°։ Ավելի ցածր ջերմության պայմաններում, ինչպես նաև օդում շմոլ (угар) գազի թեկուզ չնչին պարունակության դեպքում բույսերը կարող են տերևաթափ լինել։ Ջերմատան օդը անհրաժեշտ Է սիստեմատիկաբար փոխել, քանի որ խոնավ և ծանր օդում բույսերը ոչնչանում են։ Ջուրը տրվում Է սակավ։ Մշակության մեջ ամենատարածված տեսակներից են իրիզինելինգենին (I. Lindeni von Heutte) նշտարաձև, մուգ կարմիր տերևներով, բաց կարմիր ջղերով, և իրեզինե-վալիզին (I. Wallisi Hort.), որի կարմիր դարչնագույն տերևների ծայրը կլոր Է, բաժանված երկու մասի։ Ծաղկային ձևավորումներում իրեզինե-լինդենին օգտագործվում Է գորգերում, ծաղկեթմբերում և եզրագծերի համար։ Բարձրությունը հասնում Է 30-—40 ամ-ի, սակայն խուզման միջոցով բույսը կարելի Է պահել ցանկացած բարձրության վրա։ Բույսերը սովորաբար տնկում են մեկը մյուսից 7-8 սմ հեռավորության վրա։ Նախընտրում է արևոտ հողամասերը, սակայն վատ չի աճում նաև կիսաստվերում։ իրեզինե-լինդենինը լավ է զգում միայն կիսաստվերում, քանի որ ախիրանթես վերշաֆֆելտիի նման արևի տակ գունաթափվում և կորցնում է իր դեկորատիվ տեսքը։