ՂԱՆՁԼԱՄԵՐ - ՍԵՎ ՎՐԱՑ ԿՈՃ – МОРОЗНИК ПАХУЧИЙ

Բազմամյա թուփ է, պատկանում է գորտնուկազգիների ընտանիքին: Արմատի մոտ եղած տերևները ձմռանը չեն մեռնում: Ծաղկի բաժակը կազմված է հինգ թիակաձև թերթերից, դեղնականաչավուն տերևիկներից, որոնք պահպանվում են մինչև պտղի հասունանալը: Պսակաթերթերը 3-8 հատ են, յուրաքանչյուրը փակված ինքն իրենով: Հազվադեպ նրանք սերտաճում են հիմքի հետ: Պտուղը հավաքածու է: Յուրաքանչյուր պտուղ պարունակում է բազմաթիվ սերմեր և բացվում է մեկ կարից: Ծաղկում է վաղ գարնանը:
Քիմիական բադադրությունը: Պարունակում է գլիկոզիդներ, վիտամիններ և մեծ քանակությամբ ալկալոիդներ:
Օգտագործման եղանակը: Բժշկության մեջ օգտագործել են ղանձլամերի արմատը, պտուղը և տերևները:
Բուլղարական բժշկության մեջ ղանձլամերն օգտագործել են թութքի, պալարախտի, լանջաթաղանթի (պլևրիտ) բորբոքումների, թարախակալված վերքերի բուժման համար:
Հայկական բժշկության մեջ ղանձլամերն օգտագործել են լուսնոտության, մելամաղձոտության, մտագարության (շիզոֆրենիայի), ուղեղի թաղանթախտի, ամորձիների ուռուցքների, սրտխփոցի, հազի, արյունախխման, մեջքի և կրծքավանդակի ցավերի, մաշկի բծերի, միզաքարային հիվանդության, միզակապության, ականջացավի, գլխի խոցերի, թոքաբորբերի, պալարախտի, կրծքահեղձուկի, լյարդի և հոդերի բորբոքային հիվանդությունների բուժման համար:
1. 200 գ ղանձլամերի արմատի մզվածքին ավելացնել 50 գ մեղր, լավ խառնել և օրը 1-ական ճաշի գդալ խմել` լուսնոտության, մելամաղձոտության, մտագարության, ուղեղային թաղանթախտի, սրտխփոցի բուժման համար: Այդ նույն պատրաստուկը կարելի է օգտագործել քսելու ձևով` ամորձիների ուռուցքները բուժելու համար, ինչպես նաև օրը 2 անգամ 3-ական կաթիլ կաթեցնել ականջները` բորբոքումները բուժելու համար:
2. Ղանձլամերի հասած պտուղն օրը 3 անգամ 100-ական գ ուտել` արյունախխման և թոքային խողովակախտի բուժման համար:
3. 250 գ ղանձլամերի մզվածքի վրա ավելացնել 3 լ խաղողի հյութ և այնքան եռացնել, մինչև մնա 1լ, հետո քամել և ստացված զանգվածը քսել ականջին, գլխի թաց խոցերին և թարախակալված վերքերին` դրանք բուժելու համւսր: Այդ նույն պատրաստուկից կարելի է օրը 3 անգամ 1-ական ճաշի գդալ խմել` երկրորդ և երրորդ աստիճանի սրտային անբավարարության, հևոցի և կրծքահեղձուկի, պալարախտի, թոքաբորբերի, թոքային հյուսվածքի խոցերի բուժման համար:
4. Ղանձլամերի պտուղը քամել և մզվածքից օրը 3 անգամ 1-ական ճաշի գդալ խմել` միզապարկի հիվանդությունների, միզապարկի խոցերի և բորբոքումների, արյունային լուծի բուժման համար:
5. 2 կգ ղանձլամերի վրա ավելացնել 40 լ եռացրած ջուր, թողնել հովանա, որից հետո լոգանք նստել 10-15 րոպե` ընդհանուր թուլության, լյարդի, արգանդի և հոդերի բորբոքային հիվանդությունների բուժման համար:
6. Ղանձլամերի արմատը գինու քացախով եփել, քամել և քսել գլխին ու մարմնին` սպիտակ բծերի, խալերի, մաշկային ցաների, գլխացավի և գրիպի բուժման համար:
7. 200 գ ղանձլամերի պտուղը և տերևները միասին աղալ, վրան ավելացնել 1 լ գինի, թողնել մթության մեջ 12 ժամ, որից հետո քամել և օրը 3 անգամ 1-ական ճաշի գդալ խմել` միզակապության, դեղնախտի գլխացավի, միզաքարային հիվանդության, անդամալուծության և լուսնոտության բուժման համար: Այդ նույն պատրաստուկից կարելի է թրջոցներ դնել գոտկային շրջանին` ցավերի վերացման համար:
Ըստ Ամիրդովլաթի, ղանձլամերի հակաթույներն են` նունուֆարը, ծիթերենը և գազի խեժը, իսկ փոխարինողները` հինայի տերևը կամ ագարիկում սունկը: