ԾԽԱԲՈԻՅՍ ԴԵՂԱԳՈՐԾԱԿԱՆ - ДЫМЯНКА ЛЕКАРСТВЕННАЯ

Միամյա խոտաբույս է, պատկանում է կակաչազգիների ընտանիքին: Ցողունը երկարաձիգ է մինչև 30 սմ բարձրությամբ, փխրուն Տերևները դասավորված են հերթական, թելաձև են, մանր, ծովականաչ երանգով: Ծաղիկները ծիրանակարմրավուն են, մանր, ուղիղ կանգնած, խիտ փնջերով հավաքված: Բաժակաթերթերը երկուսն են` կախ ընկած դիրքով: Ծաղկաթերթերը չորսն են: Առէջները 2-3 հատ են, բաժանված: Պտուղը մեկն է, գնդակաձև, միայնակ սերմով: Շաղկում է գարնան վերջին և ամռան սկզբին: Բույսն ամբողջությամբ վերցրած դառնահամ Է և մի փոքր աղի:
Քիմիական բաղադրությունը: Շխաբույսը պարունակում է ֆումարին, կրիպտոկարպին, ֆումարաթթու, խեժանյութեր և դառը նյութեր:
Օգտագործման եղանակը: Բժշկության մեջ օգտագործում են ծխաբույսի ցողունը, տերևները և ծաղիկները:
Հայկական բժշկության մեջ ծխաբույսն օգտագործվել է դեղնախտի, լյարդի բորբոքումների, ջրգողության, նստանյարդի բորբոքման և սնկերի (պոլիպների) բուժման համար:
1. 200 գ ծխաբույսի մզվածքին խառնել 500 գ պանրաջուր և օրը 3 անգամ 100-ական գ խմել` դեղնախտի, ստամոքսի խանգարման և թոքային հյուսվածքի խոցերի բուժման համար:
2. 80 գ ծխաբույսը 160 գ շաքարի հետ ծեծել և օրը 3 անգամ 1-ական ճաշի գդալ խմել` ջրգողության բուժման համար:
3. 100 գ ծխաբույսի արմատի կեղևն աղալ, գինու քացախով շաղախել և քսելու ձևով օգտագործել պեպենների, սպիտակ բծերի, խալերի և նստանյարդի բորբոքման բուժման համար:
4. Շխաբույսն աղալ և շաղախել աղով ու վարդի յուղով, ու քսել սնկերին, քոսին` դրանց բուժման համար:
Ըստ Ամիրդովլաթի, ծխաբույսի հակաթույնը վարդի յուղն է: