ՇԱՀՊՐԱԿ - MATTHIOLA - ЛЕВКОЙ

Պատկանում Է խաչածաղկավոիների ընտանիքին։ Հայրենիքը Հարավային Եվրոպան Է։ Շահպրակը շնորհիվ իր բուրավետ և բազմերանգ ծաղիկների, մեխակի նման մշակվում Է հնագուլն ժամանակներից ի վեր։ Բացի մշակության մեջ տարածված միամյա տեսակներից, բազմամյա տեսակներից շատերն էլ օգտագործվում են որպես միամյաներ, ծաղկային ձևավորումներում և կտրած ծաղիկներ ստանալու համար։ Շահպրակը մշակվում Է նաև թաղարներում` ձմեռվա վերջերին և վաղ գարնանը ծաղկեցնելու նպատակով։

Միամյա ամառային տեսակը (M. incana annua Sw.), որը ծաղկում Է հունիս, հուլիս կամ օգոստոս ամիսներին (դա կախված, Է ցանքի ժամկետից), ունի հետևյալ այլատեսակները` աշնանային (M. incana autumnalis Hort.) և ձմեռային (M. in. hibernalis Hort.): Այդ բույսերի բարձրությունը տատանվում է 15-ից 60 սմ-ի սահմաններում։ Աչքի են ընկնում սպիտակ, վարդագույն, կարմիր, կապույտ, մանուշակագույն, մուգ կապույտ միաթերթ և լիաթերթ ծաղիկները, որոնք ծաղկանոցների զարդը հանդիսանալու հետ միասին մեծ քանակությամբ կտրելու ծաղիկներ են տալիս։ Միաթերթ ծաղիկների կոկոնները լինում են նեղ ու երկարավուն, սուր ծայրով, իսկ լիաթերթ ծաղիկներ տվողները կլորավուն են, քիչ երկար ու հաստ։

Ծաղկային ձևավորումներում շահպրակի ծաղկման տևողությունը երկարացնելու նպատակով ցանքը պետք է կրկնել երկու անգամ, որոշ ընդմիջումներով։ Բացի այդ, թաղարներում առանձին բույսեր պետք է աճեցնել ծաղկանոցներում արդեն ծաղկումն ավարտած և դեկորատիվ տեսքը կորցրած բույսերը Հհեռացնելու և նրանց փոխարեն վերատնկելու համար։

Հունիս ամսին ծաղկած վիճակում շահպրակ ունենալու նպատակով ցանքը պետք է կատարել մարտի սկղբին։ Շահպրակի սերմերը սովորաբար ցանում են ցանքի համար պատրաստվող հողային խառնուրդում` կավաթասերի կամ ցանքարկղերի մեջ։ նոր ծլած բույսերը պետք է տեղավորել ջերմատան ամենալուսավոր մասերում ։

Առաջին նախասածիլումից հետո, երբ բույսը բավական խոշորանում է, պետք է կատարել երկրորդր։ Սակայն այս անգամ ոչ թե սածիլի արկղի, այլ 7 սմ-անոց թաղարի մեջ, որպեսզի գրունտ փոխադրելիս արմատը շրջապատող հողագնդիկը չթափվի, հակառակ դեպքում բույսը կարող է կամ չորանալ կամ երկար ժամանակ վատ զգալ։ Բույսը պետք է ժամանակին տեղափոխել գրունտ, ուշացնելու դեպքում ցողունը ամրանում է, որի հետևանքով գրունտում տնկելուց հետո աճումը չի կարող նորմալ ընթանալ։ Շահպրակի աշնանային տեսակը սովորաբար մշակվում է ծաղկային ձևավորումներում օգտագործելու, ինչպես նաև կտրած վիճակում ծաղիկներ ստանալու համար։ Ձմեռային տեսակի մասին կխոսվի առանձին։

Շահպրակը հողի նկատմամբ պահանջկոտ չէ, լուսասեր է, պահանջում է արևոտ ու տաք հողամասեր։ Խոնավության նկատմամբ պահանջկոտ չէ։ Բազմանում է սերմերով, որը ստացվում Է միաթերթ ծաղիկներից։ Բազմաթերթ ծաղիկները սերմեր չեն տալիս։

Ծլունակությունը պահպանում Է, 4-5 տարի, ծլում Է 4-6 օրում, սերմի ձևը նման Է ոսպի, միայն տափակ,1,5—2,5 մմ տրամագծով, բաց գույնի եզրերով, մեկ գրամում պարունակվոււմ Է մոտավորապես 600 հատիկ։