Միամյա խոտաբույս է, պատկանում Է մորմազգիների ընտանիքին: Ցողունն ուղղաձիգ է, մոտ մեկ մետր բարձրությամբ, մերկ: Արմատը առանցքային է, քիչ ճյուղավորված: Տերևները հերթադիր են, ձվաձև, սրածայր, վերևից մուգ կանաչ, ներքևից` բաց կանաչ գույնի: Ծաղիկները խոշոր են, միայնակ նստած ցողունի վրա: Բաժակը երկար է, խողովակաձև: Առէջները հինգն են: Պտուղն ուղղաձիգ, ձվաձև տուփիկ է, ծածկված բազմաթիվ փշերով, որը բացվելիս բաժանվում է չորս մասի: Սերմերը կլորավուն են` սև: Ծաղկում է հունիսից մինչև հոկտեմբեր:
Քիմիական բաղադրությունը: Արջընկույզը պարունակում է թունավոր ալկալոիդներ, գեոսցեամին, սկոպոլամին, ատրոպին: Տերևները պարունակում են եթերայուղեր, դաբաղանյութեր, կարոտիններ, սերմերը պարունակում են ճարպայուղ, օսլա, միկրոտւսրրեր, սպիտակուցային նյութեր:
Օգտագործման եղանակը: Բժշկության մեջ օգտագործել են Արջընկույզի տերևները: Ռուսական բժշկության մեջ արջընկույզն օգտագործել են թոքային խողովակահեղձուկի (բրոնխիտի) բուժման համար: Բուլղարական բժշկության մեջ արջընկույզն օգտագործել են ընկնավորության (էպիլեպսիա), կարկամային հազի, խոսքի և կլման ակտի խանգարումները բուժելու համար:
Հայկական բժշկության մեջ օգտագործվել է հիստերիկ ընկնավորության, թոքային խողովակահեղձուկի, սեռական գերգրգռվածության բուժման նպատակով:
Արջընկույզի չորացած տերևները լավ մանրացնել և օրը 3 անգամ 0.1 գ խմել` վերը նշված հիվանդությունների բուժման համար: