ՀԱՑԱԴԵՂ ԱՏԱՄՆԱՎՈՐ – АММИ ЗУБНАЯ

Հացադեղը երկամյա խոտաբույս է, պատկանում է նեխուրազգիների ընտանիքին: Բույսն ունի 120 սմ բարձրություն: Արմատն առանցքային է, սակավ ճյուղավորված: Հողի մեջ թափանցում է մինչև 120 սմ խորությամբ: Ցողունն ուղղաձիգ է, կլոր, թեթևակի ակոսավոր: Տերևները փետրավոր են, խորը կտրվածքներով: Շաղկաբույլը խիտ է, բարդ հովանոցով, որը կազմված է բազմաթիվ հովանոցիկներից: Պատյանի տերևիկները շատ են, նույնպես փետրավոր և խորը կտրվածքներով: Ծաղիկները մանր են, տհաճ հոտով: Պսակաթերթերը սպիտակ են: Պտուղը կազմված է երկու ձվանման կիսապտուղներից: Կախված դիրք ունի: Հասունանալիս եզրային Իովանոցները ծաղկասյուների հետ միասին թեքվում են դեպի կենտրոն և ծածկում կարճ ծաղկասյուներն ու պտուղը: Սերմերը, հասունանալուց հետո, անմիջապես թափվում են: Բույսը ծաղկում է հունիս-հուլիս ամիսներին, սերմերը հասունանում են օգոստոս-սեպտեմբեր ամիսներին:
Քիմիական բաղադրությունը: Պտուղները պարունակում են մի շարք արտադրական ֆուրանոխրոմոններ, կելին, վիսանգին, կելոլ, ամիոլ: Բույսը պարունակում է նաև շաքար, ֆիտոստերոլ, հանքային աղեր, եթերային և ճարպային յուղեր: Ամբողջ բույսից կարելի է անջատել ֆլավոնոիդներ:
Օգտագործման եղանակը: Բժշկության մեջ օգտագործում են հացադեղի տերևներն ու սերմերը:
Ռուսական բժշկության մեջ հացադեղն օգտագործում են անոթային կարծրախտի, պսակաձև երակների քրոնիկ անբավարարության բուժման համար:
Բուլղարական բժշկության մեջ հացադեղն օգտագործում են մաշկային հիվանդությունների, թոքային խողովակահեղձուկի, աղիքների, լեղապարկի և երիկամների խիթքի, կապույտ հազի բուժման համար:
Հայկական բժշկության մեջ հացադեղն օգտագործել են ջրգողության, ճիճվակրության, սրտխառնոցի, ճարպակալման, բորբոքային հիվանդությունների, կարկամության, պսակաձև անոթների քրոնիկ անբավարարության, սրտամկանի մեռուկացման (ինֆարկտի), կապույտ հազի, թոք֊սրտային անբավարարության, արգանդի թարախային բորբոքումների, երիկամների, լեղապարկի և աղիների խիթքի, կոպերի թարախային բորբոքումների, աչքի ուռուցքների բուժման համար:
1. 0,5 լ 96% գինու սպիրտի մեջ լցնել 50 գ հացադեղի պտուղներ, թողնել 10 օր, հետո օրը 3 անգամ 1-ական թեյի գդալ խմել` կարկամության, պսակաձև անոթների, քրոնիկ անբավարարության, սրտահեղձուկի, թոքային խողովակահեղձուկի, սրտամկանի մեռուկացման, թոք֊սրտային անբավարարության, շողացող հա-ճախասրտության, երիկամների, լեղապարկի և աղիքների խիթքի, կապույտ հազի բուժման համար:
2. Հացադեղի տերևներն աղալ, քամել, 50 գ մզվածքին ավելացնել 50 մլ նախորոք եռացրած ջուր և հոգնա անել` արգանդի թարախային բորբոքումների բուժման համար:
3. Հացադեղի տերևներն աղալ, քամել և մզվածքից օրը 3 անգամ 3-ական կաթիլ կաթեցնել աչքի մեջ` ուռուցքների, կոպերի թարախային բորբոքումների, գլաուկոմայի բուժման համար: Կարելի է այդ մզվածքից օրը 3 անգամ ուտելուց 20 րոպե հետո 1-ական ճաշի գդալ խմել` լյարդի և ստամոքսի բորբոքային հիվանդու-թյունների, ջրգողության, ճիճվակրության, միզակապության, սրտխառնոցի, լեղաքարային և միզաքարային հիվանդության, ճարպակալման բուժման համար:
Ըստ Ամիրդովլաթի, հացադեղի հակաթույնը մեղրն է կամ վայրի բակլան: