ՀԱԿԻՆԹ (ՀԻԱՑԻՆՏ) - HYACINTHUS - ГИАЦИНТ

Պատկանում Է Շուշանազգիների (Liliaceae) ընտանիքին։ հակինթի ցեղն ունի ավելի քան 30 տեսակ, որոնցից ամենալավը համարվում Է H. orientalis L.֊ը։ հայրենիքը Միջերկրական ծովի արևելյան երկրներն են (Սիրիա, Փոքր Ասիա, հունաստան և այլն), որտեղից և մշակության մեջ Է մտել XVI դարում։ Ամենատարածված, վաղ գարնանը ծաղկող սոխուկավոր բույսերից Է։ Ունի միաթերթ և լիաթերթ, զանգակաձև, բուրավետ, տարբեր գույնի ծաղիկներ, որոնք խիտ կամ նոսր դասավորված են տերևներով շրջապատված ծաղկակոթունի վրա։ Ըստ ծաղկակոթունների քանակի, հակինթները բաժանվում են երկու խմբի՝ մեկ ծաղկակոթունանի և մի քանի (2—4) ծաղկակոթունանի։
Առաջին խմբին պատկանում են հոլանդականը, իսկ երկրորդ խմբին՝ հռոմեական հակինթները։ հռոմեական հակինթների ծաղկակոթունները համեմատաբար կարճ են, իրենց վրա կրում են քիչ թվով ծաղիկներ, որոնք ավելի փոքր են, քան հոլանդականներինը։ Արևելյան հակինթի (H. orientals L.) սոխուկները տալիս են մեկական, երբեմն երկու ծաղկակոթունների տարբեր գույնի ծաղիկներով, իսկ հռոմեականը (H. romanus Hort.) և արևելյան մանրագեղ սպիտակը (H. or․ albus Baker․) տալիս են մի քանի ծաղկակոթուններ՝ փոքրաթիվ, միայն սպիտակ, մանր ծաղիկներով։ Սակայն վաղ ծաղկեցման դեպքում դրանք ավելի վաղ են ծաղկում, քան առաջինները։
Հակինթները նախընտրում են լուսավոր և արևոտ հողամասեր, այգու կիսապարարտ, թեթև ջրաթափանց հողեր։ Կտրած ծաղիկներ ստանալու համար նկուղում պահված սոխուկները բաց գրունտում տնկում են սեպտեմբեր ամսին, որպեսզի մինչև ցրտերն սկսվելը կարողանան արմատակալել։ Սոխուկները տնկում են 10—12 սմ խորությամբ, բույսը բույսից 10—12 և շարքը շարքից 15—20 սմ հեռավորությամբ։ Մեր պայմաններում առատ ոռոգում են պահանջում։ Խիստ ձմռանը անհրաժեշտ Է սոխուկները ծածկել փտած գոմադբի 10—15 սմ հաստության շերտով, իսկ վաղ գարնանը, մինչև տերևների երևալը գոմաղբը հեռացնել, թողնել տեղում միայն 1—2 սմ շերտ։
Անհրաժեշտ Է սիստեմատիկաբար քաղհանել դաշտը և մաքրել մոլախոտերից։ Այդ նույն ժամանակ Էլ տեղում մնացած գոմաղբը խառնել հողի հետ։ Ծաղիկները կտրելիս պետք Է աշխատել տերևները չվնասել, որպեսզի բույսը շարունակի իր նորմալ վեգետացիան և սոխուկները հասունանան։ Եթե նախատեսված Է բույսերը թողնել տեղում՝ հետագա տարիներին ծաղկեցնելու համար, ապա մեր պայմաններում անհրաժեշտ Է սեզոնի ընթացքում դաշտը միքանի անգամ ոռոգել, որպեսզի սոխուկները նորմալ աճեն և չցամաքեն։ Փխրեցումը անհրաժեշտ Է կատարել մակերեսային, քանի որ տերևները ոչնչանալուց հետո բույսի տեղը չի երևում և հողուրագից սոխուկները կարող են վնասվել։ Ինչ վերաբերում Է այն սոխուկներին, որոնք նախատեսված են ձմեռվա ընթացքում վաղ ծաղկեցման համար, ապա դրանք պետք Է գրունտից հանել հունիսի վերջին, այն ժամանակ, երբ տերևները դեղնում ու չորանում են։ հանված սոխուկները չորացնելուց հետո փոխադրում են սառը նկուղ ու պահում մինչև թաղարների մեջ կամ գրունտում տնկելը։
Հակինթը բազմացվում Է սոխուկներով ու սերմերով։ Սոխուկներից աճեցրած սոխիկները ծաղկում են 4—5, իսկ սերմերից աճեցրածները՝ 5—6 տարեկան հասակում։ Վեգետատիվ ճանապարհով, այսինքն՝ սոխուկներով բազմացումը կատարվում Է բնական և արհեստական եղանակներով։
Բնական բազմացման դեպքում սոխուկների թիվը մի քանի անգամ պակաս Է լինում, այդ պատճառով Էլ այգեգործները դիմում են արհեստական ձևին, այսինքն սոխուկների տակի կողմից անում են կտրվածքներ։ հակինթների վեգետատիվ բազմացումը կատարվում Է դեկտեմբեր-հունվար ամիսներին՝ օդափոխության հատուկ հարմարություն ունեցող շենքերում։ Սոխուկների ներքևի մասում թեթև կտրվածքներ կամ փոսիկներ առաջացնելուց հետո դրանք շարում են դարակների վրա, որտեղ նախօրոք չոր ավազի շերտ է փռված։ Բազմացման նման ձևի դեպքումլույս բոլորովին չի պահանջվում։ Միայն անհրաժեշտ է օդը որոշ չափով խոնավ պահել, որպեսզի սոխուկները չչորանան։ Ջերմությունը երկու ամիս անընդհատ առանց տատանումների պետք է պահել 25—26°֊ի սահմաններում, որից հետո աստիճանաբար բարձրացնելով հասցնել 30—35°֊ի և այդ վիճակում պահել ևս երկու ամիս։ Չորս ամսյա այդ ժամանակաշրջանը կոչվում է ինկուբացիոն շրջան, որի ընթացքում առաջանում են փոքրիկ սոխուկներ։ Մայր սոխուկը իր նոր սերունդը տալուց հետո մեռնում Է կամ բոլորովին հյուծվում, ուժասպառ լինում։ Մեր պայմաններում արդեն ապրիլի վերջերին սոխուկները կարելի է տեղափոխել բաց գրունտ։
Տնկումը կատարվում է Հատուկ պատրաստած հողախառնուրդում, որը կազմված է 3 մաս այգու հողից, 1 մաս փտած գոմաղբից և 1 մաս ավազից։ Սերմերով բազմացման եղանկը կիրառվում է միայն սելեկցիոն նպատակներով նոր սորտեր ստանալու համար։ Ըստ Գ. Ե․ Կիսելևի տվյալների, հակինթները բազմանում են նաև տերևային կտրոններով 15° ջերմության տակ։ Ջերմատներում կտրոններից ստացված սոխուկները օգոստոսի վերջերին կամ սեպտեմբերի սկզբին փոխադրում են բաց գրունտ (մարգեր) ու տնկում 8 սմ խորությամբ։ Ցրտահարումներից խուսափելու նպատակով, առաջին տարին դրանք պետք է ծածկել (մուլչապատել) փտած գոմաղբի կամ տերևների 10—15 սմ հաստության շերտով։