ՄՈՇԵՆԻ - ЕЖЕВИКА

Մոշենին ճյուղավորված, ծաղկող կիսաթուփ է, ունի մինչև երկու մետր բարձրություն, պատկանում է վարդազգիների ընտանիքին: Արմատը բազմամյա է, տալիս է երկամյա շիվեր: Շիվերն առաջին տարում կանաչ են առանց պտուղի: Երկրորդ տարում ծաղկում են, պտուղ տալիս, որից հետո մեռնում են: Նույն արմատից ամեն տարի նորից շիվեր են աճում` կյանքի երկամյա շրջանառությամբ: ճյուղերի վրա տերևները հերթական են դասավորված, բարդ, 5-7 տերևիկներով, իսկ պտղաբեր շիվերի վրա` սովորաբար երեքական են լինում: Տերևները ձվաձև են, վերևից` կանաչ, իսկ ներքևից` մոխրագույն, ունեն սղոցանման եզրեր: Բաժակը կանաչ է, մնում է պտուղի հետ: Պսակը հնգաթերթ է, սպիտակ: Առէջները և վարսանդները շատ են: Պտուղը կոնագնդաձև է, մուգ կարմիր և կարմիր: Մոշենին ծաղկում է հունիս-հուլիս ամիսներին, պտուղը հասունանում է օգոստոսին:
Քիմիական բաղադրությունը: Մոշենու պտուղները պարունակում են օրգանական թթուներ, խնձորաթթու, կիտրոնաթթու, սալիցիլաթթու, մրջնաթթու, տարբեր շաքարներ, գլիկոզ, ֆրուկտոզ, սախարոզ: Նրա բաղադրության մեջ մտնում են նաև վիտամիններ, կարոտին, լորձանյութ, դաբաղանյութեր, պեկտինային նյութեր, որոշ քանակությամբ եթերային յուղ, միկրոտարրեր և ճարպայուղեր: Տերևներում հայտնաբերված են դաբաղանյութեր:
Օգտագործման եղանակը: Բժշկության մեջ օգտագործել են տերևները, պտուղներն ու արմատները:
Բուլղարական բժշկության մեջ մոշենին օգտագործում են աղեստամոքսային կատարի, մաշկային ցանի, շնչառական օրգանների հիվանդությունների, ստամոքսի լորձաթաղանթի արյունազեղումների լուծի բուժման համար:
Հայկական բժշկության մեջ մոշենին օգտագործել են բորոտության մարսողական ուղու բորբոքումների, փայծաղի բորբոքային հիվանդությունների, լուծի, կրծքավանդակի խոցերի, արյունախխման, դեղնախտի, քրտնագեղձերի գործունեության խանգարումների, լյարդի բորբոքային հիվանդությունների, հաստ աղիքի արտանկման, գլխի խոցերի, սննդախանգար խոցերի, այրվածքների, լնդախտի, լոիձաթաղանթի բշտիկային հիվանդության բուժման համար:
1. 100 գ մոշը ծեծել և օրը 3 անգամ 10-ական գ խմել լուծի, կրծքավանդակի խոցերի, արյունախխման, ստամոքսի արյունազեղումների բուժման համար:
2. Մոշը ճզմել, քամել և մզվածքից օրը 3 անգամ 100-ական գ խմել` քրտնագեղձերի կենսագործունեության խանգարման, լյարդի և փայծաղի բորբոքային հիվանդությունների բուժման համար:
3. Մոշենու փայտն այրել, մոխիրը ոչխարի յուղով շաղախել և քսել սննդախանգար խոցերին, գլխի խոցերին, հաստ աղիքի արտանկված մասին, այրվածքներին` դրանց բուժման համար:
4. Մոշենու տերևներն աղալ, քամել և մզվածքով օրը 4-8 անգամ բերանի խոռոչը ողողել` լնդախտի, ատամների թուլացման, բերանի լորձաթաղանթում եղած բշտիկների բուժման համար:
5. Մոշենու արմատը կարմիր չամիչի հետ միասին եփել և օրը 3 անգամ 100-ական գ ուտել` բորոտությունը բուժելու համար:
6. Մոշենու արմատի կեղևն աղալ, քամել, մզվածքը շաքարով եփել և առավոտյան 60 գ խմել` աղեստամոքսային ուղու և փայծաղի բորբոքային հիվանդությունների բուժման համար:
7. 30 գ մոշենու արմատի կեղևի վրա ավելացնել 300 մլ եռացրած ջուր, թողնել 2 ժամ, հետո քամել և օրը 3 անգամ 100-ական գ խմել` արյունային լուծի, որովայնի խիթքի, ստամոքսի լորձաթաղանթի, փայծաղի և լյարդի բորբոքումների բուժման համար: