ԹԱՆԹՌՆԻԿ - SEDUM - ОЧИТОК

Պատկանում է թանձրատերևազգիների (Crassuceae) ընտանիքին։ Ունի մեծ քանակությամբ տեսակներ, որոնց թիվը ներկայումս հասնում է մոտավորապես 280-ի։ Դրանց թե՝ ցողունները և թե՝ տերևները մսոտ են, հյութալի։ Տարբեր տեսակներ բազմանում են, տարբեր եղանակներով թփերի բաժանումով, կտրոններով և սերմերով։ Բույսերի բարձրությունը տատանվում է 3-ից մինչև 50—60 սմ-ի սահմաններում։ Թանթռնիկի ամենատարածված տեսակը թանթռնիկ կարնեումն է (S. carnum Hort.), որի հայրենիքը Չինաստանը և ճապոնիան է։ Այն լայնորեն օգտագործվում է ծաղկային ձևավարումներում, ծաղկագորգերի ծաղկաթմբեր և արաբանախշեր պատրաստելու համար։
Տերևները նեղ նշտարաձև են, երկարավուն, բաց կանաչ․ այդ բույսի խայտաբղետ ձևի (S. Car. fol. varigatis) տերևների եզրերը դեղին կաթնագույն են, իսկ կենտրոնական մասը՝ բաց կանաչ։ Բազմանում է կտրոններով ջերմատներում կամ ջերմոցներում, իսկ ամռանը դրսում ստվերի տակ։ 15—16° ջերմության տակ կտրոնը արմատակալում է 4-5 օրում։ Երևանի կլիմայական պայմաններում դժվար է ձմեռում բաց գրունտում, այդ պատճառով ամառվա վերջերին կամ աշնան սկզբներին կտրոնները արմատակալեցնում և փոխադրում են ջերմատուն, պահելով սածիլման արկղերի մեջ։
Ձմեռվա ընթացքում մեձ քանակությամբ մայրակներ ձեռք բերելու նպատակով բույսերը կարելի է վերցնել ուղղակի գրունտից։ Կտրոններից ստացված բույսերը նույն տարվա ընթացքում հասնում են մինչև 10 սմ բարձրության։ Ծաղկային ձևավորումներում սովորաբար տնկում են բույսը բույսից 5—6, իսկ ծաղկագորգային նախշերում 2,5—3 սմ հեռավորության վըա։ Խուզումը տանում է շատ լավ։
Գորգային ձևավորումներում մեծ տարածում է գտել S. lidium Boiss թանթռնիկը, որը շատ արագ աճելով գեղեցիկ ու համաչափ գորգ է կազմում և չափա֊զանց հեշտ է բազմանում։ Թանթռնիկ լիդիումը բազմանում է կտրոններով և թփի բաժանումով։ Բավական է բույսի կտրոնները գարնանը կամ ամռանը շաղ տալ հողի երեսին, ձեռքով կամ թեկուզ և ոտքով քիշ սեղմել ու հողը միաժամանակ խոնավ պահել, դրանք արագորեն արմատակալում են և դառնում ինքնուրույն բույսեր։ Մեր պայմաններում հաջողությամբ ձմեռում է բաց գրունտում, եթե տեղը չոր է. հակառակ դեպքում արագ ցրտահարվում է։ Տնկումը կատարվում է փոքր փնջերով, 5—8 սմ միջբուսային տարածությամբ։
Թանթռնիկսպուրիումը (S. spurium M. B.) ունի կարմրավուն ցողուններ և տերևներ։ Ծաղիկները վարդագույն են։ Բույսի բարձրությունը հասնում է 15 սմ֊ի։ Հայրենիքը Կովկասն է Բազմանում է կտրոններով։ Օգտագործվում է ծաղկային ձևավորումներում։ Մեր պայմաններում ձմեռում է բաց գրունտում։ Թանթռնիկ գլաուկումի և ռեֆլեքսումի (S. glaucum Lmk և S. reflexum) ցողունները և տերևներր գորշ կապտավուն են։ Նույնպես օգտագործվոսմ են գորգային ձևավորումներում։ Ձմեռում են բաց գրունտում։
Թանթռնիկ սպեկտաբիյեի (S. spectabile) բարձրությունը հասնում է 30—40 սմ֊ի։ Ծաղիկները վարդագույն են, խմբերով աճելով միմյանց կողքի կազմում են հովանոցաձև, խոշոր ծաղկաբույլեր, որոնք կտրած վիճարկում ջրի մեջ դիմանում են 15-20 օր է։ Մեր պայմաններում հիանալի ձմեռում են բաց գրունտում։ Օգտագործվում են ղևանդներում, միքսբորդերներում, մշակվում են նաև կտրած ծաղիկներ ստանալու Համար։ Բազմանում են գլխավորապես կտրոններով և թփիկների բաժանումով։
Թանթռնիկները պահանջում են՝ հարուստ և լուսավոր հողամասեր։ Խոնավության նկատմամբ այնքան Էլ պահանջկոտ չեն։ Ջերմատներում մշակվող բույսերը պետք Է ջրել խիստ չափավոր, քանի որ ավելորդ խոնավությունից բույսերը նեխում են։