ԵԶԱՆ ԼԵԶՈԻ - ԹՈՐԹԻԿ - ՀԱՎԱԺԻՎԻ - ՊԱԽՐԱՅԻ ԱԿԱՆՋ - ВОЛОВИК

Երկամյա բույս է, պատկանում է գաղտրիկազգիների ընտանիքին: Ունի լավ զարգացած առանցքային արմատ` կարմիր կամ սպիտակ գույնի: Առաջին տարում աճում են բույսի արմատամերձ տերևները, որոնք կազմում են վարդակը: Տերևները նշտարաձև են, ծածկված մազմզուկներով, մինչև 3 մմ երկարությամբ: Երկրորդ տարում աճում է ցողունը, որն ուղղաձիգ է, ունի 1մ բարձրություն, ճյուղավորված է, ծածկված մազմզուկներով: Բաժակն ունի 10 մմ երկարություն, գրեթե մինչև հիմքը բաժանված է վահանաձև շերտերի: Պսակն ունի 10-15 մմ տրամագիծ, բկանցքում կան կապույտ կամ սպիտակ թավշյա երկար մազմզուկներ: Պտուղն ունի 5-7 մմ երկարություն, համարյա ուղիղ է, մաշկը կնճռոտված է: Եզան լեզուն ծաղկում է ամռանը: Ծաղկելուց հետո արմատը մահանում Է:
Քիմիական բաղադրությունը: Բույսի մեջ պարունակվում են սապոնիններ և միկրոտարրեր: Արմատը պարունակում Է նաև մանրէասպան հատկությամբ օժտված նյութեր և ներկանյութեր, ածխաջրեր, միկրո֊ տարրեր:
Օգտագործման եղանակները: Բժշկության մեջ օգտագործում են ինչպես արմատը, այնպես էլ ցողունն ու տերևները:
Հայկական բժշկության մեջ եզան լեզուն օգտագործել են ստամոքսաղիքային խոցերի, ստամոքսի լորձաթաղանթի բորբոքման, թութքի (հեմոռոյի), հաստ աղիքի բորբոքումների, լյարդի և փայծաղի հիվանդությունների, պարանոցի ուռուցքների, սրտխփոցի, հոդացա- վերի, սննդախանգար խոցերի, թարախակալված վերքերի, քաղցկեղի (գանգրենայի) բուժման համար:
1. 15 գ եզան լեզվի չորացած արմատն աղալ, վրան ավելացնել 0,5 կգ խնոցու կարագ, 50 գ մեղրամոմ, 10 գ խունկ, 10 գ յոթ եղբոր արյուն կոչվող բույսից, 25 գ շաքար, բոլորը միասին խառնել և դնել կրակի վրա, եռացնել 45 րոպե, հետո քամել ու թողնել սառչի: Քսելու ձևով օգտագործել կոշտուկների, կրծքագեղձի բորբո-քումների, թարախակալված վերքերի, սննդախանգար խոցերի, քաղցկեղի (գանգրենայի) բուժման համար: Այդ նույն խառնուրդից կարելի է օրը 3 անգամ 1-ական թեյի գդալ ուտել ստամոքսաբորբի, մարսողական ուղիների խոցերի, սեռական թուլության, անոթախտի (էնդարտրիտի), հաստ աղիքի բորբոքումների, թութքի (հեմոռոյի) բուժման համար:
2. Եզան լեզվի (կարմիր) արմատն աղալ, այծի ճարպով շաղախել և քսել պարանոցի ուռուցքներին:
3. Եզան լեզվի ցողունը ծաղիկների և տերևների հետ միասին աղալ, եփել և օրը 2 անգամ 200-ական գ ուտել սրտխփոցի, լեզվի բորբոքումների, ստամոքսաբորբի բուժման համար:
4. Եզան լեզվի արմատն աղալ, գինու քացախով տրորել ու քսել ցավող հոդերին, միաժամանակ օրը 3 անգամ 1-ական ճաշի գդալ ուտել հոդատապի բուժման համար: