ՍԱԳԱՄԱՏՆՈՒՆԻ - ЛАПЧАТКА ГУСИНАЯ

Բազմամյա խուուսբույս է, պատկանում է վարդազգիների ընտանիքին: Բույսի ցողունը սողացող է, արմատավորվող, հանգույցներից դուրս են գալիս ընձյուղները` 5-15 սմ երկարությամբ, որոնք մեծ մասամբ կարմրավուն են լինում: Արմատամերձ տերևները փետրավոր են: Ծաղիկները համեմատաբար խոշոր են: Բաժակը երկար է` հինգ բաժակաթերթերով: Պսակը բաղկացած է հինգ պսակաթերթերից, ծաղ-կաթերթերը ոսկեդեղնավուն են, բաժակաթերթերից երկու անգւսմ երկար: Առէջները և վարսանդները շատ են: Շաղկում է հունիսից մինչև օգոստոս ամիսներին:
Քիմիական բաղադրությունը: Կոճղարմատները պարունակում են դաբաղանյութեր, ֆլոբաֆեն, մոմանյութեր, խեժանյութեր, եթերային յուղի հետքեր, գլիկոզիդներ` տորմենտոլ և տորմենտիլին: Առնաձնացված են հինգ նյութեր, որոնք պատկանում են կատեխինի խմբին` էպխ կատեխին, կատեխին, բյուրեղային էֆիր, տորմենտոլ, էլագոնաթթու: Պարունակում է նաև ֆլորաֆին, լեյկոանտոցիանիդին:
Օգտագործման եղանակները: Բժշկության մեջ օգտագործել են արմատը և բույսի վերգետնյա մասը:
Բուլղարական բժշկության մեջ սագամատնունին օգտագործել են դիզենտերիայի, լուծի, ստամոքսի թերթթվայնության, ստամոքսախոցի, մարսողական ուղու բուժման համար: Հայկական բժշկության մեջ սագամատնունին օգտագործել են ստամոքսախոցի, թութքի, ստամոքսի թերթթվայնության, դեղնախտի, լյարդի հիվանդությունների, թաց թրմաքոսի (էկզեմա), հոդատապի, հոդացավերի, դիզենտերիայի, լուծի բուժման համար:
1. 15 գ չորացած սագամատնունու արմատի վրա ավելացնել 300 մլ ջուր և 20 րոպե եռացնել, ապա քամել և օրը 3 անգամ 1-ական ճաշի գդալ խմել` դիզենտերիայի, լուծի, ստամոքսի թերթթվայնության, ստամոքսի խոցի, մարսողական ուղու կատառի բուժման համար:
2. Սագամատնունու թարմ արմատն աղալ, քամել և մզվածքից օրը 3 անգամ 1-ական թեյի գդալ խմել` վերը նշված հիվանդությունների, ինչպես նաև հոդատապի, հոդացավերի, դեղնախտի, լյարդի հիվանդությունների բուժման համար:
3. 30 գ սագամատնունու արմատին ավելացնել 0,5 լ ջուր և 30 րոպե եռացնել, որից հետո քամել ու թրջոցներ դնել թաց թրմաքոսի, թարախակալված վերքերի, թութքի, ճաքճքված մաշկի, սալջարդի բուժման համար: