ԹԱՎՇԵՆԻ - CELOSIA - ПЕТУШИЙ ГРЕБЕШОК

Պատկանում Է Հավակատարազգիների (Amaranthacae) ընտանիքին։ Թավշենու ցեղին պատկանող տեսակներից մշակության մեջ իրենց արժանի տեղն են գրավում հետևյալները աքլորակատարաձևը (C. cristata L.) և բրգաձև տեսակը (C. pyramidalis L.)։ Առաջինի հայրենիքը Արևելյան Հնդկաստանը և Չինաստանն Է, երկրորգինը ճապոնիան։ Նշված տեսակների տերևները լինում են կանաչ և կարմիր, իսկ ծաղիկները թավշանման, լինում են նաև կարմիր, վարդագույն, բաց գեղին, դեզին ոսկե գույն երանգներով։ Ցածրահասակ թավշենու (C. cristata nana) բարձրությունը հատնում Է մոտավորապես 30 սմ-ի, իսկ բարձրինր (C. cristata ) մինչև 60 սմ և ավելի։ Հատուկ ուշադրության են արժանի կարմիր տերևավոր ձևերր։ Մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում նաև բրգաձև թավշենիները որոնց բարձրությունը հաճախ անցնում Է մեկ մետրից: Դրանցից C. Thompsoni magnifica Hort. տեսակը ունի 60 սմ բարձրություն և աչքի Է ընկնում իր գեղեցիկ, փետրաձև, վառ կարմիր ծաղկաբույլերով։ Ծաղկանոցների ձևավորման գործում մեծ է թավշենու գեղազարդիչ նշանակուկթյունը։ Գեղեցիկ ծաղիկների և մուգ կարմիր տերևների շնորհիվ այն հաճելի կոնտրաստներ է առաջացնում և թարմացնում ընդհանուր տեսարանը։ Ծաիղիկները կտրած վիճակում կարելի է օգտագործել ինչպես ամռանը այնպես էլ ձմռանը` չորացնելուց հետո։ Բրգաձև թավշենին մշակվում Է հատկապես կտրած ծաղիկներ ստանալու նպատակով։ Երբեմն օգտագործվում Է նաև ծաղկային ձևավորումների մեջ խմբավորումներում։ Մեր պայմաններում ծաղկում Է հուլիսի սկսբներից մինչև ուշ աշուն։ Սերմերը կլոր են, մի կողմից տափակ, փայլունք մուգ շագանակագույն, ծլունակությունը պահպանում են 4-5 տարի, 20—25° ջերմության դեպքում ծլում են 6—8 օրվա ընթացքում ։ Մեկ գրամ թավշենու(C. cristata ) սերմը պարունակում է մոտավորապես 1200 հատիկ, իսկ բրգաձևը (C. pyramidalis L.) մոտավորապես 1100 հատիկ։ Ջերմատներում ցանքը կատարվում Է մարտ ամսում, ցանքարկղերի կամ կավաթասերի մեջ։ Կարելի Է ցանել նաև կիսատաք ջերմոցի գրունտում, ապրիլ ամսի առաջին տասնօրյակում։ Բուսակների առաջին նախասածիլումը ցանկալի Է կատարել ցանքարկղերի մեջ, իսկ երկրորդը` ջերմոցում, որպեսզի դաղթ կամ ծաղկանոց փոխադրեիս հողագնդիկները խոշոր լինեն և բույսի զարգացումը չդանդարի։ Հողի նկատմամբ բույսը պահանջկոտ է, վաղ է աճում պարարտ հողում։ Երկրորդ նախասածիլման ժամանակ բուսակի գլխավոր արմատը 1/3-ի չափով հարկավոր Է հեռացնել, արմատային սիստեմի Հետագա աճը ուժեղացնելու նպատակով։ Բույսերփ Հետագա աճը շատ բանով կախված Է խնամքի աշխատանքներից։ Այդ տեսակետից պետք Է հետևել, որ ջերմաստիճանի անկում չլինի, բույսերր ժամանակին ձուր և օժանդակ սնուցում ստանան և այլն։ Բացի այդ, գլխավոր ծաղկաբույլի նորմալ չափերը պաշտպանելու նպատակով պետք է հեռացնել բոլոր այն կատարիկները, որոնք դուրս են գալիս բույսի տերևանյութներից։ Անբավարար խնամքի դեպքում բույսերը թույլ են աճում, առաջացնում են փոքր ծաղկաբույլեր և ծաղկում են սովորականից վաղ։ Կատարները երևալուն պես, արդեն հայտնի Է դառնում նրանց մեծ կամ փոքր լինելը, ինչպես նաև ձևը։ Անհրապույր ձևի կատար ունեցող բույսերը հեռացվում են և հնարավորության դեպքում փոխարինվում նորերով։ Լավ Է աճում արևոտ տեղում, պարարտ հողում։ Ջուրը տրվում Է ըստ պահանջի։ Աքլորակատարաձև թավշենին մշակելիս սովորաբար բույսը բույսից տնկում են 20-25 սմ հեռավորության վրա։ Բրգաձև տեսակների համար այդ չափերը մի փոքր ավելացնում են։ Բույսերը անհավասար աճելու դեպքում երբեմն ծաղկային ձեվավորումներում աքչորակատարանմանների որոշ բույսեր բարձրանում են շրջապատի ծաղիկներից, գցելով ծաղկանոցի ընդհանուր տեսքը։ Այս դեպքում խորհուրդ Է տրվում հեռացնել կատարր մի քանի տերևի և ցողունի հետ և տնկել ավազի մեջ կամ ավազախառը հողում։ Ցողունի այդ մասը սովորաբար զարմանալի արագությամբ արմատակալում Է։ Հետագայում դրանք կարելի Է տեղագրել իրենց նախկին տեղերում։